एपल र नाइकीलाई ‘चीन उइगर सम्बन्ध’ भङ्ग गर्न आग्रह

नाइकीसहितका ठूला कम्पनीहरूले चीनका उइगर मुस्लिमहरूलाई बलजफती काममा लगाएर गरिएको उत्पादनका आपूर्तिकर्तासँग सम्बन्ध तोड्न दबाव झेलिरहेका छन् । मुस्लिम अल्पसङ्ख्यकमाथि चीनद्वारा गरिएको दमनलाई प्रोत्साहन गरेको र त्यसबाट फाइदा लिइरहेको आरोप लगाउँदै अधिकारकर्मीहरूले एउटा अभियान पनि थालेका छन् ।

संयुक्त राज्य अमेरिकाले पनि सिन्जियाङमा व्यापार गरिरहेका कम्पनीहरूलाई चेतावनी दिँदै आर्थिक दबाव बढाइरहेको छ । नाइकी र अरू ब्रान्डहरूले त्यो विषयलाई पछ्याइरहेको बताएका छन् । आफ्ना आपूर्तिकर्ताहरूसँग मिलेर उइगर र अरू आदिवासी अल्पसङ्ख्यकहरूको रोजगारसँग सम्बन्धित सम्भावित जोखिमहरूको पहिचान तथा समीक्षा गर्न लागिपरेको नाइकीले जनाएको छ ।

उसले धेरै उइगरहरू बस्ने र अधिकांश उद्योगले श्रमिक प्रयोग गर्ने सिन्जियाङ क्षेत्रबाट सोझै सामानहरू नल्याउने गरेको पनि बताएको छ । एपल कम्पनीले पनि सो विषयमाथि अनुसन्धान गरेको जनाएको छ । आफ्नो उत्पादनको काममा बलजफती श्रम गराइएको कुनै प्रमाण फेला नपारेको र यो विषयलाई हेरिरहने कम्पनीले जनाएको छ ।

राजनीतिज्ञ तथा अधिकारकर्मीहरू चिनियाँ सरकारले गर्ने मानवाधिकार हनन्को विषयमा जोडिन नचाहे कम्पनीहरूले कम्तीमा आफ्नो क्षेत्रमा थप कदम चाल्नुपर्ने बताउँछन् । एन्टीस्लेभरी इन्टरनेशनलका च्लोई क्र्यान्स्टन ब्रान्ड र खुद्रा विक्रेताहरू पहिल्यै निक्लिनुपर्नेमा उनीहरूले त्यसो नगरेको तथा त्यही भएर मानिसहरू भनाइभन्दा गराइ ठूलो भएको बताउँछन् ।

दबाव समूहमा संलग्न १८० भन्दा बढी सङ्गठनमध्ये एन्टी स्लेभरी इन्टरनेशनल पनि एक हो । अस्ट्रेलियन स्ट्रटीजिक पोलिसी इन्स्टिट्यूट (एएसपीआई) र अमेरिकी कङ्ग्रेस लगायतका संस्थाका अनुसार हजारौँ उइगरहरूलाई चीनभरि विभिन्न कारखानाहरूमा काम गर्न पुर्याइएको छ ।

एएसपीआईको प्रतिवेदनमा जबरजस्ती श्रममा लगाइएको भनिएको छ । नाइकी, एपल र ग्यापसहित ८० भन्दा बढी चर्चित ब्रान्डका कारखानाबारे त्यसमा उल्लेख गरिएको छ । चीनले १० लाखभन्दा बढी उइगरहरूलाई विभिन्न शिविरहरूमा राखेको विश्वास छ।